Wieże ciśnień w Zabrzu

 Do posiadaczy jednych z najpiękniejszych wież ciśnień na Górnym Śląsku można zaliczyć miasto Zabrze ( dawniej Hindenburg ). Nieruchomości posiadają naprawdę dość rzadko spotykane rozwiązania. Warto odwiedzić stare wieże ciśnień bez względu na pogodę.

Wieża ciśnień w Zabrzu przy ulicy Zamoyskiego - opis architektury i przeznaczenia wieży ciśnień.

Autor Andrzej Otrębski / Wikipedia

Nieruchomość została wybudowana w roku 1909. Wieże ciśnień zaprojektował niemiecki architekt August Kind oraz doradca budowlany Friedrich Loos. Wieża ciśnień wizualnie sprawia wrażenie lekkiej, ośmiobocznej bryły zawieszonej na solidnych filarach i masywnej podstawie. Niemieccy architekci podkreślili przy projektowaniu wieży, wszystkie aspekty konstrukcji nieruchomości z obnażoną logiką funkcjonowania mechanizmów działania wieży ciśnień. Konstrukcja obiektu wyraża również formę niespokojnej ekspresji wyrażonej w wysokich, lekko uginających się do wnętrza wieży filarów.

Nieruchomość została wzniesiona na planie ośmioboku. Posiada wysokość 46 metrów, więc jest to obiekt jak na standardy śląskie bardzo wysoki. Masywny w fundament wieży ciśnień stanowi w porównaniu z resztą konstrukcji spokojna, masywna, wykonana z czerwonej cegły bryła, umiejętnie schowana przed naporem ciężaru wieży. W podstawie wieży urządzono pomieszczenia biurowe lub przemysłowe składające się z trzech kondygnacji. 

Powyższe rozwiązanie nadaje konstrukcji budowlanej dodatkowych atutów funkcjonalnych. Oczywiście podstawa wieży posiada pochylone zadaszenie, chroniące przed deszczem lico ściany obiektu, które fantastycznie zostało udekorowane w postaci ceglanych fryzów i pasów z bardziej wypalonej cegły. Ornamenty dodają wieży ciśnień statyczności i podkreślają neorenesansową architekturę przełomu XIX i XX wieku.

Część środkowa wieży ciśnień wygląda jak żywy organizm schowany w ciele konstrukcji. Można ten fragment konstrukcji nazwać trzonem z najważniejszymi elementami rurociągów bardzo ważnymi dla funkcjonowania wieży ciśnień. Trzon oprócz połączeń rurociągowych posiada również schody prowadzące do głowicy wieży.

Głowica wieży posiada zbiornik na wodę, tutaj ciecz jest wtłaczana poprzez system pomp i rur. Następnie woda spływa pod odpowiednim ciśnieniem do okolicznych budynków. Głowica wieży przykryta jest dachem mansardowym z wyraźnym podkreśleniem geometrycznej konstrukcji zadaszenia. Całość wieży ciśnień wieńczy mała latarnia, służąca do regulacji przepływu powietrza.

Dane techniczne wieży ciśnień :

• Wieża posiada dwa zbiorniki wodne o łącznej pojemności 2000 litrów.
• Dostarczała wody dla znacznej części Zabrza, Maciejowa, Sośnicy i warsztatów naprawy lokomotyw w Gliwicach. 

Wieża ciśnień przy ulicy 3 Maja w Zabrzu.

Źródło : Wikipedia

Wieża ciśnień należąca do dawnego kompleksu szpitalnego spółki brackiej jest niewątpliwie ewenementem architektury Górnego Śląska. Autorem tak znakomitego dzieła jest niemiecki architekt Arnold Hartmann, pionier budownictwa w Zabrzu oraz w ościennych miastach. Wieża ciśnień na pierwszy rzut oka łudząco przypomina wieżę krzyżackiego zamku. Hartmann bardzo często szukał rozwiązań w architekturze średniowiecza i większość rozwiązań budowlanych z tamtego okresu przeszczepiał na ówczesny grunt architektury miejskiej. 

Wieża ciśnień została wzniesiona w roku 1904 w okresie kiedy bardzo modna była na Śląsku secesja. Jej ślady można znaleźć na ornamentyce zabrzańskiej wieży ciśnień, ponieważ Hartmann oprócz gotyckich wzorów, czerpał również inspiracje twórcze ze secesji. Nieruchomość była jak na tamte czasy bardzo nowoczesna. Posiadała bowiem centrale telefoniczną, pralnię, kuchnię czyli wszystko co potrzebowało dopływu gorącej wody, a ta była podgrzewana w wieży poprzez kocioł parowy i wysoki komin z kotłowni. 

Wysokość konstrukcji również jest wysoka, wynosi około 40 metry. Cały kompleks szpitalny razem z wieżą ciśnień wpisany jest do rejestru zabytków. Wieża ciśnień wyrasta z pięknego pejzażu sielskiej architektury, która każdy chciałby zobaczyć wypoczywając na wsi. Nieruchomości zręcznie ozdabiane czerwoną cegłą , pruskim murem oraz  spadzistym dachem nadają budynkom średniowieczny charakter. Sama wieża ciśnień wyrasta wysoko w niebo i na tle okolicznych nieruchomości wygląda strzeliście i defensywnie. 

Wieża została wzniesiona na planie kwadratu. Trzon wieży posiada smukłe, wysokie okna, które jednak nie kończą się ostrołukiem, tak jak gotyccy architekci by sobie życzyli. Karuzela detali i elementów architektonicznych zaczyna wirować dopiero w okolicy głowicy wieży ciśnień, która sprawia wrażenie zawieszonej na wysokim trzonie wieży. Dość masywne wykusze bogato zdobione murem pruskim i secesyjnymi wzorami w formie kratownic nadają górnej partii wieży pewności i stabilności. Wąski pas okiennic wspartych na konsolach z drewna pozwala na obserwację najbliższej okolicy. Całość wieży posiada dość oryginalne, nakładające się na siebie zadaszenie uformowane w krzywolinijne krawędzie.