Zamek w Kędzierzynie-Koźlu
Zamek w Kędzierzynie-Koźlu ( Autor: Markmo CCA 3.0 )
Graniczna twierdza będąca w posiadaniu mało znaczącego członka polskiej dynastii Piastów po raz pierwszy została wymieniona w 1104 r., kiedy to była oblegana przez księcia Przemyślidów Świętopełka z Ołomuńca. Kasztelania Koźle od 1138 r. wchodziła w skład polskiego Księstwa Śląskiego, od 1172/73 r. górnośląskiego Księstwa Raciborskiego pod panowaniem Piastów Śląskich. W 1281 r. odziedziczył ją książę Kazimierz z Bytomia, który tytułował się również księciem Koźla. Kazimierz wkrótce zwrócił się do sąsiedniego Królestwa Czeskiego; w 1289 r. złożył hołd królowi Wacławowi II i otrzymał swoje księstwo jako lenno czeskie. W 1293 r. nadał Koźlu prawa miejskie, kazał wznieść mury. Po tym jak w 1312 r. Kazimierza zastąpił jego syn Władysław, do śmierci księcia Bolesława w 1355 r. Koźle pozostało stolicą samodzielnego księstwa, rządzonego przez bytomską gałąź Piastów Śląskich. Król Karol IV przyznał zrewidowane lenno czeskie piastowskiemu księciu Konradowi I z Oleśnicy (Oels), po czym miasto pozostało w posiadaniu linii oleśnickiej aż do jej wymarcia w 1492 roku.
Ponownie zakupione przez księcia opolskiego Jana II Dobrego w 1509 r., dobra koźlarskie zostały ostatecznie włączone do ziem Korony Czeskiej po jego śmierci w 1532 r. W ramach monarchii Habsburgów zostało czasowo zastawione margrabiom Hohenzollernów z Brandenburgii-Ansbach. Twierdza była kilkakrotnie oblegana podczas wojny trzydziestoletniej i zajęta w 1627 r. przez wojska duńskie pod dowództwem księcia Jana Ernesta I Sasko-Weimarskiego, zanim zostały one pokonane przez siły cesarskie pod dowództwem Albrechta von Wallensteina. Ponownie zdobyte przez szwedzki kontyngent pod wodzą Lennarta Torstenssona w 1642 r., miasto zostało niemal całkowicie zniszczone. W 1645 r. wróciło pod polskie panowanie pod rządami Wazów.
Zajęte przez wojska króla Fryderyka Wielkiego w I wojnie śląskiej, Koźle jako Cosel wraz z większością Śląska znalazło się w posiadaniu pruskim na mocy traktatu wrocławskiego z 1742 roku. Król nakazał rozbudowę fortyfikacji, mimo to miasto zostało zajęte przez habsburskich pandurów podczas II wojny śląskiej w 1744 r., a dwa lata później musiało zostać odbite przez wojska pruskie; ostrzał ponownie spowodował duże straty i zniszczenia. Odbudowana twierdza wytrzymała oblężenia austriackie podczas wojny siedmioletniej, nawet generał Ernst Gideon von Laudon w 1760 roku musiał podnieść oblężenie. W 1807 roku pruski garnizon wytrzymał kolejne oblężenie przez sprzymierzone siły napoleońskie i bawarskie pod dowództwem generała Bernharda Erasmusa von Deroya, aż do zawarcia pokoju na mocy traktatu w Tylży. W 1815 roku Cosel został włączony do pruskiej prowincji Śląsk, od 1871 roku będącej częścią Cesarstwa Niemieckiego. W XVIII wieku Cosel należał do okręgu kontroli podatkowej Neustadt. Rozwojowi miasta sprzyjała budowa Kanału Kłodnickiego z portu na Odrze do Gliwic od 1806 do 1907 roku.
Po I wojnie światowej i plebiscycie na Górnym Śląsku w marcu 1921 r. polscy powstańcy przejściowo opanowali część miasta na wschód od Odry podczas III powstania śląskiego, jednak w okresie międzywojennym miasto pozostało częścią Niemiec. Miejscowi działacze polscy byli intensywnie prześladowani przez Niemców od 1937 r. W czasie II wojny światowej Niemcy prowadzili w mieście trzy podobozy pracy przymusowej (E2, E153, E155) obozu jenieckiego Stalag VIII-B/344. W trakcie ofensywy wiślano-odrzańskiej radziecka Armia Czerwona od 21 stycznia 1945 r. atakowała przyczółek koźleński. W ramach dużej części Śląska, w ramach ponownego wyznaczania granic po II wojnie światowej, zostało przekazane Polsce.